Πόσες και πόσες μητέρες όταν κατσαδιάζουν το μικρό τους τους δεν έχουν ακούσει να τους λένε: «Μα είναι μωρό ακόμα. Τι περίμενες, να έχει καλούς τρόπους;».
Πολλοί ειδικοί της νηπιακής ψυχολογίας πιστεύουν ότι είναι αδύνατο να μάθουν τα μωρά μια σωστή συμπεριφορά. Σύμφωνα με τους συγκεκριμένους μελετητές, οι παρορμήσεις του μωρού στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του είναι πολύ ισχυρές και τα κοινωνικά του ενδιαφέροντα ακόμα πολύ αδύναμα για να έχει το απαραίτητο ερέθισμα να μάθει καλούς τρόπους.
Υπάρχουν όμως κι εκείνοι οι μελετητές της νηπιακής ηλικίας (και είναι πολλοί) που υποστηρίζουν την απόλυτη ανάγκη να αρχίσει το μωρό να μαθαίνει καλούς τρόπους από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του. «Η εκπαίδευση είναι σαν το φαγητό», υποστηρίζει ο διάσημος Αμερικανός παιδίατρός Μπέρι Μπρείζελτον «γι ‘ αυτό είναι καλύτερα να αρχίσει αμέσως». Κι έχει δίκιο επειδή όλα όσα μαθαίνει ένα άτομο σε αυτή την τρυφερή ηλικία θα σημαδέψουν ανεξίτηλα όλη του τη ζωή.
Υπό αυτή την έννοια, οι καλοί τρόποι διδάσκονται από τα πρώτα χρόνια, οπότε το μωρό θα μάθει σιγά-σιγά τους μικρούς αλλά απαραίτητους κανόνες για να είναι κοινωνικό και να έχει καλή συμπεριφορά.
«Ένα ευγενικό παιδάκι, είναι ένα ευτυχισμένο παιδάκι» λέει ο καθηγητής Μπρέιζελτον. Και τα λόγια αυτά πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους οι γονείς που έχουν μικρά παιδιά.
Αρκεί, φυσικά, να μη μπερδεύουν την ανατροφή και τους καλούς τρόπους με την έννοια του καθήκοντος: κανένας στον κόσμο δε θα μπορέσει ποτέ να δώσει σε ένα παιδί να καταλάβει ότι πρέπει να χαιρετάει οποιονδήποτε το πλησιάζει ότι πρέπει να κάνει γεια με το χεράκι του, ότι δεν πρέπει να φωνάζει, ότι δεν πρέπει να λερώνεται κλπ.
Πως μπορούμε όμως να μάθουμε στα παιδιά μας τα μικρά εκείνα πράγματα που πρέπει να κάνουν τα μωρά του ενός και των δύο ετών; Να χαιρετούν, να μην πετάνε το φαγητό τους, να μη χτυπούν το κουτάλι τους στο τραπέζι, να μη βάζουν το δάχτυλο στη μύτη , να μην φωνάζουν;
Όταν το παροτρύναμε για πρώτη φορά να χαιρετίσει κάποιον ή να κάνει «γεια» με το χεράκι του, το μωρό μας μπορούσε να αρθρώσει μερικές λέξεις μόνο, «μαμά» και «μπαμπά». Ωστόσο δεν κάναμε λάθος. Ένα μωρό που έχει συνηθίσει από πολύ μικρό να δίνει σημασία στους άλλους, θα χαιρετάει από ένστικτο τα πρόσωπα που το πλησιάζουν και θα τους χαμογελάει. Και αυτό θα το βοηθήσει να γίνει κοινωνικό άτομο, ένα παιδί που θα έχει πολλούς φίλους και που η εμφάνισή του θα κερδίζει αμέσως τις συμπάθειες.
Όμως δεν πρέπει να το πιέζουμε. Μπορεί ορισμένες στιγμές να είναι κουρασμένο, αφηρημένο και να μην ανταποκριθεί αμέσως στο κάλεσμα της μαμάς, να χαιρετίσει κάποιον. Στις περιπτώσεις αυτές είναι καλύτερα να μην επιμένουμε, γιατί το μόνο που θα καταφέρουμε θα είναι να το εκνευρίσουμε.
Γύρω στους δεκαοκτώ μήνες, ένα μωρό ξέρει ήδη να λέει «ευχαριστώ». Οι γονείς είναι εκείνοι που θα του δώσουν να καταλάβει ποιες είναι οι κατάλληλες στιγμές για να το πει. Στους παππούδες και στις γιαγιάδες που του φέρνουν κάποιο δώρο, στην πιο μεγάλη αδελφούλα που του μαζεύει για πολλοστή φορά ένα πεσμένο παιχνίδι, σε κάποιο γνωστό που του δίνει μια καραμέλα… Όμως οι γονείς είναι εκείνοι που κάθε μέρα μεταξύ τους και με τους άλλους πρέπει να χρησιμοποιούν τη λέξη ευχαριστώ. Οι καλοί τρόποι μαθαίνονται επίσης (και κυρίως) με τη μίμηση.
Όλα τα μωρά ενός ή δυο χρόνων παίζουν με το φαγητό τους, βάζουν τα χέρια στο πιάτο ή το πετάνε γύρω τους και η μητέρα, που ξέρει ότι αυτό είναι πολύ χρήσιμο για την πορεία τους προς την ανεξαρτησία, τα αφήνει. Αλλά, αργά ή γρήγορα, το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι δεν παίζουν με το φαγητό και ότι στο τραπέζι πρέπει να φέρεται σωστά: δεν πρέπει να πετάει το φαγητό του, ούτε να σηκώνεται από το τραπέζι και να παίζει, για να ξαναγυρίσει ύστερα να φάει. Με άλλα λόγια, πρέπει να μάθει να σέβεται το γεύμα όλης της οικογένειας.
Ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να μάθουμε σε ένα μικρό καλούς τρόπους είναι σημαντικός για να έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα.