Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν τους έφηβους, αλλά και σε μεγάλο βαθμό και τους γονείς είναι το θέμα της επιλογής επαγγέλματος. Οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές αποφάσεις και το να καταλήξει δηλαδή το άτομο στην επιλογή κάποιου επαγγέλματος είναι βασικό κομμάτι στην ανάπτυξη της εφηβικής ταυτότητας. Tα ερωτήματα γύρω από την επιλογή επαγγέλματος είναι από τα σημαντικότερα που προκύπτουν στην περίοδο της εφηβείας, τόσο για τους ίδιους τους εφήβους όσο και για τους γονείς τους, ιδιαίτερα κατά το 16^ο και 17^ο έτος της ηλικίας, όταν η ανάγκη για κάποια επαγγελματική επιλογή προβάλλει επιτακτική.

Αν σκεφτούμε ότι σήμερα υπάρχει μια πληθώρα εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών, ότι οι αλλαγές στην αγορά εργασίας είναι διαρκείς αλλά και με το σκεπτικό ότι η επαγγελματική δραστηριότητα ενός ατόμου καλύπτει το 1/3 της ενήλικης ζωής του, καταλαβαίνουμε αμέσως πόσο μεγάλη σημασία αποκτά το να έχει το νεαρό άτομο την κατάλληλη στήριξη προκειμένου να «προσανατολιστεί» σωστά και έγκαιρα ώστε να αποφύγει μελλοντικές απογοητεύσεις.

Η επιλογή επαγγέλματος είναι λοιπόν μια απόφαση σοβαρή που δεν πρέπει να λαμβάνεται με τυχαίο τρόπο. Η βιασύνη και η επιπολαιότητα μπορεί να οδηγήσει το άτομο στο να ασκήσει ένα επάγγελμα που δεν θα το ικανοποιεί ή που ενδεχομένως θα δυσκολεύεται να το ασκήσει ελλείψει των απαραίτητων ικανοτήτων. Σωστό επάγγελμα δεν σημαίνει μόνο να κερδίζουμε χρήματα αλλά και να βιώνουμε ικανοποίηση, να νιώθουμε ισορροπημένοι και ολοκληρωμένοι ως άνθρωποι και να διατηρούμε την ψυχική μας υγεία.

Εν κατακλείδι θα λέγαμε ότι επιλογή επαγγέλματος σημαίνει στην ουσία επιλογή τρόπου ζωής.

Σήμερα ο έφηβος επηρεάζεται στην επιλογή επαγγέλματος από :

• τους γονείς του,
• τους φίλους του,
• τους καθηγητές του,
• το κοινωνικό περιβάλλον της οικογένειας,
• το διαδίκτυο, την τηλεόραση και γενικά τα ΜΜΕ.

Όλοι έχουν άποψη για την επιλογή του και ο καθένας την εκφράζει με διαφορετικό τρόπο. Εκτός από αυτά ο έφηβος επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από τις ενασχολήσεις του ελεύθερου χρόνου του, από τα ενδιαφέροντά του και τις εξωσχολικές του δραστηριότητες (πχ. αθλητισμός, μουσική, Η/Υ κα.) με αποτέλεσμα πολλές φορές να τις θεωρεί την ιδανική επαγγελματική απασχόληση. Πράγματι είναι πολύ σημαντικό να ασχολείται κάποιος επαγγελματικά με κάτι που του αρέσει πολύ ως απασχόληση. Πολλές φορές όμως χρειάζεται σύνεση σε ό,τι αφορά επιλογές που βασίζονται μόνο στα ενδιαφέροντα (πχ. επαγγελματική απασχόληση με τη μουσική). Χρειάζεται να πάρουμε και άλλα δεδομένα υπόψη μας για να είναι σωστή η απόφαση.

Στην απόφαση λοιπόν για επιλογή ενός συγκεκριμένου επαγγέλματος ο έφηβος αισθάνεται έντονη την ανάγκη για βοήθεια.

Ο ρόλος του Επαγγελματικού Προσανατολισμού καθίσταται σε αυτό το σημείο καθοριστικός. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν είναι μάθημα, όπως συνήθως θεωρείται. Πιστεύουμε ότι είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι προς την αυτογνωσία. Ένα ταξίδι «αυτο-ανακάλυψης», όπου ο έφηβος έχει την ευκαιρία να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του, να ανακαλύψει τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του και να θέσει μελλοντικούς στόχους.

Σύμφωνα με τη δική μας μεθοδολογία, ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν είναι ένα στιγμιαίο γεγονός, ούτε αυτοσκοπός, αλλά μια συνεχής εξελικτική διαδικασία, μια σειρά επιλογών και αποφάσεων.

Εξάλλου, πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι δεν είναι φτιαγμένοι για ένα μόνο επάγγελμα. Διαθέτουν μια ποικιλία χαρακτηριστικών τα οποία μπορούν να συνδυαστούν με διάφορους τρόπους και να ταιριάζουν σε περισσότερα από ένα επαγγέλματα, αρκεί να γνωρίσουν τις δυνάμεις τους και να συνειδητοποιήσουν τα θέλω τους.

Ρόλος και σκοπός επομένως του Επαγγελματικού Προσανατολισμού είναι θα λέγαμε να βοηθήσει το άτομο να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του, ώστε να αξιοποιήσει το δυναμικό του, να αναζητήσει και να αξιοποιήσει πληροφορίες, προκειμένου να οργανώσει και να υλοποιήσει ρεαλιστικά σχέδια για να καταλήξει σε μια ορθή εκπαιδευτική ή επαγγελματική απόφαση ή επιλογή και να εξελιχθεί σε ένα ισορροπημένο, επιτυχημένο και ευτυχισμένο ενήλικο άτομο.

Προσανατολίζομαι λοιπόν σωστά σημαίνει :

• Γνωρίζω τον εαυτό μου: ποιος είμαι, που τα καταφέρνω καλά, τι πιστεύω και τι επιθυμώ
• Αναζητώ πληροφορίες
• Σχεδιάζω τη σταδιοδρομία μου
• Θέτω στόχους και καταλήγω σε αποφάσεις

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός σχετίζεται άμεσα με το χτίσιμο της ταυτότητας και της αυτοπεποίθησης των εφήβων, καθώς τους βοηθά να δουν την αλήθεια που κρύβουν μέσα τους, να συνειδητοποιήσουν το δυναμικό και τα στοιχεία του χαρακτήρα τους και βέβαια παρέχει ένα πλαίσιο ασφάλειας, αφού ο έφηβος μαθαίνει να θέτει στόχους και βοηθείται να ανακαλύψει τα σημεία στα οποία πρέπει να βελτιωθεί. Ο έφηβος μέσα από τη διαδικασία του επαγγελματικού προσανατολισμού σχεδιάζει προσεκτικά τα βήματα που θα ακολουθήσει για να χτίσει το ακαδημαϊκό και επαγγελματικό του μέλλον και έτσι αισθάνεται πιο σίγουρος για τις επιλογές και τις αποφάσεις του.

Ο ρόλος των γονιών

Οι γονείς επηρεάζουν πολύ τα παιδιά τους στην επιλογή επαγγέλματος με συνειδητό ή μη συνειδητό τρόπο. Το επάγγελμα τους, ο τρόπος που αντιμετωπίζετε την εργασία τους, οι απόψεις και αξίες τους για τα επαγγέλματα και την εργασία επηρεάζουν το παιδί σε μεγάλο βαθμό. Αυτό συμβαίνει γιατί η καθημερινή πραγματικότητα που ζει το παιδί από κοντά σχετικά με το επάγγελμα που ασκεί ο πατέρας ή η μητέρα του, οι περιορισμοί ή οι διευκολύνσεις που το συγκεκριμένο επάγγελμα υπαγορεύει, οι συνθήκες και ο τρόπος ζωής που το συνοδεύουν αποτελούν σημαντική πηγή όχι μόνο επαγγελματικής πληροφόρησης αλλά και διαμόρφωσης επαγγελματικών προτιμήσεων. Το παιδί μαθαίνει από πολύ κοντά το εκάστοτε επάγγελμα και διαμορφώνει μια αρκετά ρεαλιστική άποψη – θετική ή αρνητική – για αυτό.

Αυτό που συχνά παρατηρείται είναι ότι οι γονείς μέσα στη μεγάλη – και δίκαια – αγωνία και το άγχος που τους καταλαμβάνει για το επαγγελματικό μέλλον του παιδιού τους πολλές φορές προσπαθούν να πείσουν το παιδί ή στη χειρότερη περίπτωση να επιβάλλουν τη δική τους άποψη στο ζήτημα αυτό.

Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα γονιών που – αγνοώντας τις πραγματικές ικανότητες ή επιθυμίες του παιδιού – προσπαθούν να το πείσουν να ακολουθήσει οπωσδήποτε σπουδές σε κάποια ανώτατη σχολή ή να ακολουθήσει κάποιο συγκεκριμένο επάγγελμα, είτε γιατί έτσι έμμεσα εκπληρώνουν κάποιες δικές τους επιθυμίες, είτε γιατί θεωρούν ότι η οικογενειακή επιχείρηση είναι η μοναδική λύση μπροστά στο ορατό ενδεχόμενο της ανεργίας, είτε γιατί θεωρούν ότι το παιδί τους οφείλει να συνεχίσει την «παράδοση» στην οικογένεια.

Είναι σημαντική η στάση που θα τηρήσουν οι γονείς απέναντι στην επιτυχία και αποτυχία, το αν έχουν ρεαλιστικές ή μη προσδοκίες για το παιδί τους, κατά πόσο είναι έτοιμοι να εμπιστευτούν την κρίση του παιδιού τους και κατά πόσο αποδέχονται και σέβονται τις διαφορετικές του απόψεις.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι τα παιδιά αντιδρούν συνήθως με δυο διαφορετικούς τρόπους: είτε έρχονται σε έντονη αντιπαράθεση με τους γονείς και τελικά ακολουθούν το δικό τους δρόμο, είτε υποτάσσονται στη θέληση των γονιών και ακολουθούν μια δουλειά που τις περισσότερες φορές δεν τους προσφέρει καμία ικανοποίηση. Η λύση είναι η συνεργασία, ο γόνιμος διάλογος, η επικοινωνία, η έγκαιρη και σωστή πληροφόρηση και η παροχή της κατάλληλης βοήθειας στον έφηβο μέσω κάποιου ειδικού πριν την οριστική επιλογή.

Τέλος, η επιλογή επαγγέλματος θα πρέπει πάνω από όλα να εκφράζει και να ικανοποιεί το ίδιο το ενδιαφερόμενο άτομο (έφηβο), να είναι ρεαλιστική, να έχει δηλαδή αντίκρισμα στην αγορά εργασίας, αλλά ταυτόχρονα να εκφράζει το εσωτερικό του κόσμο και τα εξωτερικά του ταλέντα και να το κάνει ευτυχισμένο και ισορροπημένο άτομο, συναισθηματικά, προσωπικά & διαπροσωπικά.

ΤΖΙΝΑ Γ. ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

Ed.M., M.A., HARVARD University

Ψυχο–Εκπαιδευτική Σύμβουλος Παιδιών, Εφήβων, Ενηλίκων, Ζευγαριών και Οικογένειας

Iατρείο Δρ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ,
ATHENS MEDICAL PARTNERS , Κηφισίας 332
Τηλ.: 210 – 6838241 / 210- 6834639
Κινητό: 00 30 6945541188
Email: ginagthanopoulou@gmail.com

Η Τζίνα Γ. Θανοπούλου, Ed.M., M.A., HARVARD University είναι Ψυχο – Εκπαιδευτική Σύμβουλος Παιδιών, Εφήβων, Ενηλίκων, Ζευγαριών και Οικογένειας. Επίσης έχει εξειδίκευση σε Γυναικεία Θέματα, Εικόνας Σώματος Αυτοπεποίθησης και Διατροφικές Διαταραχές. Στο Harvard University, Graduate School of Education (HGSE) εξειδικεύτηκε στη Συμβουλευτική Παιδιών, Εφήβων σε «Ρίσκο» ( Risk & Prevention Psychology), καθώς & στη Συμβουλευτική Οικογένειας & Ζευγαριών, όπως επίσης στην Γυναικεία Ψυχολογία. Ήταν 16 χρόνια Διευθύντρια του Κέντρου Συμβουλευτικής του International School of Athens, ISA & μέλος του Executive Committe καθώς και πριν 4 χρόνια Συμβουλευτική Ψυχολόγος- Coordinator του Κέντρου Συμβουλευτικής του σχολείου PIERCE του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος. Από το Φεβρουάριο του 2015 είναι συνεργάτης – αρθρογράφος της Huffington Post.gr σε ψυχολογικά – κοινωνικά – εκπαιδευτικά θέματα, όπως και σε άλλα έντυπα και διαδικτυακά μέσα. Συμμετέχει & παρουσιάζει την έρευνα της σε διεθνείς επιστημονικές ομάδες και συνέδρια στον τομέα της Συμβουλευτικής Υποστήριξης & Εκπαίδευσης παιδιών, εφήβων & ενηλίκων.