Τo τάϊσμα του νηπίου είναι, συχνά, γεμάτο απόρριψη και αρνητισμό, εξαιτίας της επιθυμίας του να ανακαλύψει τα όριά του. Συνήθως θέλει αυτό που δεν έχετε μαγειρέψει. Μην το αφήσετε να σας νικήσει –το είδος του φαγητού δεν είναι τόσο σημαντικό, το παιχνίδι όμως είναι. Αν θέλετε να επιβάλλετε αντίποινα και να τραβήξετε την κατάσταση στα άκρα, παίξτε το παιχνίδι του. Θα είναι πάντως πιο εύκολα τα πράγματα αν θέσετε όρια. Μπορείτε απλά να πείτε: «Αυτό υπάρχει για φαγητό. Αν θέλεις μερέντα θα σου έχω μια άλλη φορά». Εξάλλου, όταν θα του το δώσετε δεν θα το θέλει πια, αυτό είναι σίγουρο.
Οι γονείς θα ηρεμήσουν, αν συνειδητοποιήσουν πόσο απλές είναι οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών στην ηλικία αυτή. Μόνο τέσσερα πράγματα απαιτούνται:
- Μισό λίτρο γάλα ή το ισοδύναμο του (120 γραμμάρια τυρί η μισό λίτρο γιαούρτι, παγωτό κ.λ.π.)
- Εξήντα γραμμάρια κρέας ή ένα αβγό. Αν δεν τρώει τίποτα από τα δύο, μπορείτε να χτυπήσετε ένα αβγό ή να του δώσετε συμπλήρωμα σιδήρου, για να καλύψει τις ανάγκες του σε σίδηρο.
- Τριάντα γραμμάρια πορτοκαλάδα ή ένα κομμάτι φρέσκο φρούτο για βιταμίνη
- Ένα πολυβιταμινούχο παρασκεύασμα που θα καλύψει ότι χρειάζεται να προσλάβει από τα λαχανικά, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου του αρνητισμού.
Πολλά μωρά κατά το δεύτερο χρόνο δε συμπαθούν τα λαχανικά. Το ζητούμενο είναι το παιδί να έχει μια πλήρη διατροφή, στην οποία θα εναλλάσσονται τα λαχανικά. Ωστόσο, έχω δει ελάχιστα παιδιά αυτής της ηλικίας που παίρνουν πλήρη διατροφή ενώ έχω δει χιλιάδες παιδιά που κάνουν το αντίθετο κι όμως αναπτύχθηκαν μια χαρά, παρόλο που για έναν ολόκληρο χρόνο δεν άγγιξαν λαχανικά. Ίσως μια ολόκληρη γενιά πιτσιρικάδων που δεν υποχρεώθηκαν να φάνε λαχανικά, να καταλήγουν να τα ζητούν από μόνοι τους.
Μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ή πέντε ετών, αν δεν έχετε μετατρέψει το φαγητό σε πεδίο μάχης, το παιδί θα αρχίσει να δοκιμάζει καινούργιες τροφές, να ακολουθεί αυτό που λέμε «πλήρη» διατροφή. Και όμως ακόμη δεν έχει σημασία από διαιτητική άποψη, αφού τα τέσσερα στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες του στη φάση αυτή. Όσο για τους τρόπους, καλύτερα ξεχάστε τους μέχρι τον τρίτο ή τέταρτο χρόνο . Θα τους μάθει μιμούμενο εσάς. Δεν πρόκειται να τους μάθει αν του λέτε: «Κάνε αυτό ή κάνε εκείνο».
Προτείνετε πάντως να τεθούν σαφή όρια ως προς την ποσότητα της τροφής που μπορεί να φτύσει ή να σκορπίσει στο πάτωμα. Όταν ενα παιδί αυτής της ηλικίας είναι ιδιαίτερα αρνητικό, θα του έδινα μονάχα δύο μπουκιές κάθε φορά. Όταν αρχίσει να τις πασαλείβει στο τραπέζι ή να τις σκορπίζει τριγύρω, είναι καλύτερα να σταματήσετε το τάϊσμα. Αφήστε το παιδί ήσυχο μέχρι το επόμενο τάισμα. Μην του δίνετε σνακ και πατατάκια ανάμεσα στα γεύματα, αν θέλετε να του διδάξετε κάποια όρια. Τα συμπληρώματα είναι για τα τετράχρονα και πεντάχρονα παιδιά που ήδη ακολουθούν μια καθημερινή διατροφή τριών γευμάτων.
Με την προϋπόθεση ότι το παιδί σας πήρε τις ελάχιστες απαραίτητες τροφές που αναφέραμε, πείτε του ότι θα πρέπει να περιμένει μέχρι το επόμενο γεύμα. Ξεκαθαρίστε ότι μπορεί πάντα να λέει όχι σε ότι του προσφέρετε , αλλά δεν μπορεί να διαλέξει και να αρπάζει οτι θέλει ως υποκατάστατο. Τέλος, θυμίστε του ότι και εσείς όσο και εκείνο ξέρετε καλά το παιχνίδι που παίζει.
Διατροφή και ανεξαρτησία
Μερικά παιδιά εμφανίζουν κρίσεις υπερβολής: για παράδειγμα τρώνε μερέντα επι δυο βδομάδες. Αυτό δεν πρόκειται να βλάψει ένα παιδί που γενικά τρέφεται σωστά. Αυτές όμως οι κρίσεις μπορεί να υποδηλώνουν άλλα προβλήματα: αρνητισμό, μιμήσεις, προσπάθεια να εκμεταλλευτεί την ανοχή σας, και να διευρύνει τα όρια σας, προσπάθεια να δει αν μπορεί να κάνει ολόκληρη την οικογένεια ότι θέλει κατά την ώρα του φαγητού. Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι γι αυτά τα καπρίτσια. Αφήστε το να ηρεμήσει κι αν είναι δυνατό, βοηθήστε το να καταλάβει τι είναι αυτό που του δημιουργεί αυτές τις κρίσεις. Ύστερα αφήστε το να βαρεθεί εντελώς το φαγητό που τρώει ασταμάτητα. Μη βιαστείτε να ανακαλύψετε υποκατάστατα. Αν το κάνετε, θα σκεφθεί κάτι άλλο να σας ζητήσει.
Κρίσεις, νεύρα, αποστροφή προς μερικές τροφές και πολλές και διάφορες διατροφικές ιδιορρυθμίες είναι απόλυτα φυσιολογικές στην πορεία της ανάπτυξης ενός παιδιού. Αν δεν μπορείτε κι αν (όπως οι περισσότεροι από εμάς) είστε από τους γονείς που αποθαρρύνονται ή εξοργίζονται επειδή το παιδί τους έφαγε πάρα πολύ λίγο, τότε θα περιμένετε εκρήξεις την ώρα του φαγητού. Οι έξυπνες παροτρύνσεις σας, οι νόστιμες εναλλακτικές λύσεις, οι δωροδοκίες και ο αντιπερισπασμός, μπορούν να οδηγήσουν σε πρόσκαιρη επιτυχία. Το πρόβλημα είναι οτι δεν έχουν μακροχρόνια αποτελέσματα και θα αντιμετωπίσετε προβλήματα με το φαγητό εκεί που δεν υπάρχουν.
Το να τραφεί μόνο του είναι για το παιδί μια συγκλονιστική δραστηριότητα και για αυτό το γεύμα πρέπει να είναι ένας χώρος αυτονομίας. Διαφορετικά, το φαγητό θα γίνει πεδίο μάχης και το παιδί θα είναι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ο νικητής.
Από την άλλη, αν το παιδί σας αρνείται για μεγάλο χρονικό διάστημα έστω και τα απολύτως απαραίτητα, ίσως να ήρθε η στιγμή να ζητήσετε βοήθεια. Αν δεν παίρνει βάρος, και βρίσκεται κάτω από τα επιτρεπόμενα για την ηλικία του όρια, είναι ώρα να ζητήσετε τη συμβουλή ειδικού. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συμβουλέψει από πιο ψυχολόγο η παιδοψυχίατρο μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια. Επειδή οποιαδήποτε φυσική ανωμαλία, επηρεάζει αναπόφευκτα τη διατροφή, ο γιατρός θα θελήσει πρώτα –πρώτα να ελέγξει αυτό τον τομέα. Αν δεν υπάρχει παθολογικό πρόβλημα, ο θεραπευτής μπορεί να αξιολογήσει την κατάσταση του παιδιού και να βοηθήσει τόσο εκείνο όσο και εσάς. Μην απελπίζεστε και μην περιμένετε πάρα πολύ.
T. Berry Brazelton
Ομότιμος Καθηγητής Κλινικής Παιδιατρικής
Πανεπιστημίου Harvard