Η επιθετικότητα στα παιδιά κατά την προσχολική ηλικία αποτελεί σύνηθες φαινόμενο. Η λεκτική επιθετικότητα, οι σπρωξιές , οι κλωτσιές και άλλα είδη επιθετικότητας είναι παρόντα, αν και ο βαθμός στον οποίο εκφράζεται αλλάζει καθώς το παιδί μεγαλώνει.
Επιθετικότητα είναι η σκόπιμη πρόκληση βλάβης σε ένα άλλο άτομο. Τα βρέφη δεν συμπεριφέρονται επιθετικά. Είναι δύσκολο να υποστηρίξει κάνεις ότι η συμπεριφορά τους έχει ως στόχο να βλάψει τους άλλους, ακόμα και όταν χωρίς τη θέλησή τους συμβαίνει αυτό. Αντίθετα τα παιδιά προσχολικής ηλικίας εκδηλώνουν σαφή επιθετικότητα.
Στα πρώτα χρόνια της προσχολικής περιόδου, ένα μέρος της επιθετικότητας έχει ως στόχο να εξασφαλίσει ένα ευχάριστο για το παιδί αποτέλεσμα, όπως το παιχνίδι ενός άλλου παιδιού. Επομένως η επιθετικότητα δεν έχει σοβαρό περιεχόμενο, όπως φαίνεται και από τους διαπληκτισμούς, οι οποίοι αποτελούν τυπικό χαρακτηριστικό της προσχολικής ηλικίας. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις όπου ένα παιδί δεν εμπλέκεται τουλάχιστον περιστασιακά σε μια επιθετική πράξη. Από το άλλο μέρος η ακραία και παρατεταμένη επιθετικότητα αποτελεί σοβαρή αιτία ανησυχίας. Στα περισσότερα παιδιά, η επιθετικότητα μειώνεται στο τέλος της προσχολικής περιόδου, όπως επίσης μειώνονται η συχνότητα και η μέση διάρκεια των επεισοδίων επιθετικής συμπεριφοράς.
Τρόποι για τη μείωση της επιθετικότητας στα παιδιά προσχολικής ηλικίας
Οι θεωρίες για τα αίτια της επιθετικής συμπεριφοράς στα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι χρήσιμες για τις ποικίλες μεθόδους ενίσχυσης της ηθικής συμπεριφοράς και μείωσης της επιθετικότητας που υποδεικνύουν. Ως στρατηγικές αντιμετώπισης μπορούμε να ακολουθήσουμε μερικές πρακτικές εφαρμογές.
- Προσφέρουμε ευκαιρίες στο παιδί προσχολικής ηλικίας να παρατηρεί άλλους που συμπεριφέρονται με συνεργατικό και θετικά κοινωνικό τρόπο. Το ενθαρρύνουμε να συνεργάζεται με συνομηλίκους του σε κοινές δραστηριότητες, με κοινό στόχο. Τέτοιες δραστηριότητες δείχνουν στο παιδί πόσο σημαντική και επιθυμητή είναι η συνεργασία με τους άλλους.
- Δεν παραβλέπουμε την επιθετική συμπεριφορά. Γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να παρεμβαίνουν όταν έρχονται αντιμέτωποι με επιθετική συμπεριφορά και να δίνουν ξεκάθαρο μήνυμα ότι η επιθετικότητα είναι απαράδεκτος τρόπος επίλυσης των συγκρούσεων.
- Δείχνουμε στο παιδί προσχολικής ηλικίας πως να επινοεί εναλλακτικές ερμηνείες για τη συμπεριφορά των άλλων. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για τα παιδιά που είναι επιρρεπή στην επιθετικότητα και που είναι πιθανότερο να αντιλαμβάνονται τη συμπεριφορά των άλλων ως περισσότερο επιθετική απ΄ ότι πραγματικά είναι. Γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να βοηθούν αυτά τα παιδιά να αντιληφθούν οτι υπάρχουν πολλές πιθανές ερμηνείες της συμπεριφοράς των άλλων.
- Ελέγχουμε τα τηλεοπτικά προγράμματα που παρακολουθεί το παιδί, ιδιαιτέρως όσα περιέχουν βίαιες σκηνές. Υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι η παρακολούθηση προγραμμάτων που περιέχουν βία αυξάνει το επίπεδο επιθετικότητας στο παιδί. Ενθαρρύνουμε το παιδί να παρακολουθεί συγκεκριμένα τηλεοπτικά προγράμματα τα οποία προάγουν την ηθική συμπεριφορά.
- Βοηθούμε το παιδί προσχολικής ηλικίας να κατανοήσει τα συναισθήματά του. Όταν το παιδί θυμώνει – κι όλα τα παιδιά θυμώνουν – πρέπει να μάθει να αντιμετωπίζει τον θυμό του με εποικοδομητικό τρόπο. Υποδεικνύουμε συγκεκριμένα πράγματα που μπορεί να κάνει για να βελτιώσει την κατάσταση.
- Εκπαιδεύουμε το παιδί στον ηθικό συλλογισμό και τον αυτοέλεγχο. Το παιδί κατανοεί τα βασικά στοιχεία του ηθικού συλλογισμού και πρέπει να του υπενθυμίζουμε γιατί ορισμένες συμπεριφορές είναι επιθυμητές. Για παράδειγμα ενα καλύτερο να πούμε «αν πάρεις όλα τα μπισκότα δεν θα μείνει τίποτα για τους άλλους» παρά να πούμε πως «τα καλά παιδιά δεν τρώνε όλα τα μπισκότα»