Είναι γνωστό ότι τα παιδιά ξυπνούν στον καθένα την τρυφερότητα και ένα ένστικτο προστασίας. Όταν ένα παιδί μας ζητήσει κάτι, αυτομάτως σπεύδουμε να ικανοποιήσουμε την επιθυμία του, έστω και μόνο για να δούμε ευχαριστημένα τα ματάκια του. Οι γονείς, όντας πραγματικά υπεύθυνοι για την υγεία και την ηρεμία του παιδιού τους, θα έκαναν τα πάντα για να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες του και να περιορίσουν στο ελάχιστο τις δυσάρεστες στιγμές του. Είναι όμως σωστή μια τέτοια συμπεριφορά; Κάνοντάς του διαρκώς όλα τα χατήρια, δεν διατρέχουν τον κίνδυνο να το κακομάθουν; Και πότε πρέπει να επιβάλλουμε την τιμωρία; Δε μπορεί κανείς να απαντήσει απλά με ένα ναι ή ένα όχι. Πρόκειται για ερωτήματα που απαιτούν προσεκτική σκέψη και αναλυτική ματιά προκειμένου να ξεχωρίσουμε τις καταστάσεις.
Πότε είναι σωστό και πότε όχι
Κανένας γονιός δεν πρέπει να φοβάται μήπως κακομάθει το παιδί του, όταν πρόκειται να του δώσει τις απαραίτητες για την ανάπτυξή του εμπειρίες, όταν του επιτρέπει να ασκείται παίζοντας ή με κάποια άλλη κινητική δραστηριότητα ή όταν χρησιμοποιεί τις ικανότητες που έχει αποκτήσει με την ανάπτυξη. Πάνω απ΄ όλα δεν πρέπει να φοβάται μήπως κακομάθει το παιδί του, όταν του δείχνει κατανόηση και στοργή σε στιγμές κρίσης ή φόβου ή όταν δεν το εμποδίζει να εκφράζει τα συναισθήματά του. Όλα αυτά είναι συνυφασμένα με το ρόλο του γονιού και καλώς τα αποζητάει το παιδί.
Αντίθετα δεν είναι σωστό να έχει το παιδί την εντύπωση ότι μπορεί να βάλει το μεγάλο να κάνει ότι του περάσει από το μυαλό. Έτσι με τον καιρό το παιδί μαθαίνει να τον «δουλεύει» και να ραφινάρει τα κόλπα που χρησιμοποιεί για να πείθει και να εκβιάζει. Πράγματι συχνά το παιδί πετυχαίνει το σκοπό του, κεντρίζοντας τη στοργή του γονιού. Συχνή είναι η περίπτωση κατά την οποία οι γονείς (ιδίως οι μητέρες) λόγω επαγγελματικής απασχόλησης θέλουν να κερδίσουν τον χαμένο χρόνο ικανοποιώντας την κάθε επιθυμία των παιδιών τους και φόρτωνοντάς τα με δώρα. Το ίδιο κάνουν και οι χωρισμένοι γονείς που είναι αναγκασμένοι να βλέπουν το παιδί τους για περιορισμένο χρόνο. Και στις δύο περιπτώσεις δεν είναι καλό το παιδί να απολαμβάνει μια «έξτρα» επιείκεια, που να βασίζεται σε αισθήματα ενοχής, γιατί τότε πείθεται ότι πράγματι ο γονιός κάπου δεν είναι εντάξει και συνεπώς πρέπει να του παρέχει όλα τ΄ άλλα, αφού δεν είναι σε θέση να του προσφέρει αγάπη.
Εξήγηση… ο καλύτερος τρόπος
Να μη κακομάθεις το παιδί σημαίνει να το μάθεις να σέβεται ορισμένους κανόνες. Σε κάθε ηλικία, ιδιαίτερα όμως σε μικρή ηλικία, είναι πολύ δύσκολο για το παιδί να καταλάβει πως υπάρχουν κάποια όρια στη συμπεριφορά του και ότι δεν πρέπει να αγγίζει κάποια αντικείμενα, ούτε και να κάνει ορισμένα πράγματα. Έτσι, η αυθόρμητη αντίδρασή του θα είναι να επαναστατήσει απέναντι στις απαγορεύσεις. Συχνά οι γονείς του λένε ένα ξερό «όχι» ή ένα «μη» χωρίς να του δίνουν καμία εξήγηση. Όμως είναι πολύ σημαντικό να μάθει το παιδί το συντομότερο ότι οι απαγορεύσεις γίνονται για κάποιο λόγο. Διαφορετικά, θα γίνεται όλο και πιο αποφασισμένο να κάνει τις «παραβάσεις» του ή θα γίνει πολύ υπάκουο και παθητικό. Συχνά, εξάλλου, οι απαγορεύσεις του δημιουργούν άγχος γιατί τις ερμηνεύει σαν επιθετικότητα των γονιών απέναντί του και φοβάται ότι δεν το αγαπούν πια.
Να, λοιπόν γιατί αξίζει τον κόπο να μετράτε καλά πότε θα επεμβαίνετε ή πότε θα δείχνετε ανοχή. Κυρίως πρέπει να εκτιμήσετε αν οι απαγορεύσεις που επιβάλλετε είναι σωστές. Μπορεί να τύχει να χάσει ο γονιός την υπομονή του και να μαλώσει υπερβολικά ένα παιδί που κάνει πείσματα. Συνήθως, μετά το στιγμιαίο θυμό το επεισόδιο τελειώνει εκεί και το παιδί σύντομα διαπιστώνει πως τα αισθήματα απέναντί του δεν έχουν αλλάξει. Αλλά όταν τέτοια επεισόδια επαναλαμβάνονται, επειδή ο γονιός χάνει την υπομονή του ή επειδή είναι κουρασμένος, το παιδί πέφτει σε σύγχυση, φοβάται και συνήθως δε συνδέει την τιμωρία με τις αταξίες του.
Αχ… αυτοί οι παππούδες
Ακόμη κι όταν οι γονείς προσέχουν να μην είναι πολύ ελαστικοί, μπορεί κάποιοι άλλοι μεγάλοι που φροντίζουν το παιδί, να είναι απέναντι του υπερβολικά ανεκτικοί. Συνήθως, κάτι τέτοιο κάνουν οι παππούδες, στους οποίους εμπιστεύονται οι γονείς τα παιδιά, κυρίως της τρυφερής ηλικίας, κάτι που τα χαροποιεί ιδιαίτερα. Φαίνεται πως οι παππούδες, μη έχοντας την πραγματική ευθύνη για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, έχουν την “ιδιοτροπία” να ψυχαγωγούνται με το μικρό και να το κακομαθαίνουν. Αν αυτό χαρίζει στο παιδί τις πιο ωραίες αναμνήσεις της νηπιακής του ηλικίας, σίγουρα δε διευκολύνει το έργο των γονέων που γυρίζοντας στο σπίτι, βρίσκουν κάθε φορά ένα άτομο αποφασισμένο να διατηρήσει τα «κεκτημένα» του.